پل خشتی لنگرود بیش از ۵۰ درصد تخریب داشت/ رنگ سفید پس از مدت کوتاهی به شکل اولیه برخواهد گشت

پل خشتی لنگرود که به نوعی نماد این شهر محسوب می‌شود، پس از سال‌های طولانی که دست نخورده باقی مانده بود، در نهایت مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت اما به نظر می‌رسد شیوه این مرمت به مذاق شهروندان لنگرودی خوش نیامده و بسیاری معتقدند که شکل سنتی و حس کلاسیک این پل تحت شعاع قرار گرفته و شکل مدرنی پیدا کرده است.

این بنا که سال‌هاست به عنوان شاخصه و نماد این شهر شناخته می‌شوداز معدود بناهای میراثی شهر لنگرود است که مردم این شهر تعصب و علاقه زیادی به آن دارند. شاید همین تعصب شهروندان لنگرود بود که باعث شد این پل مثل سایر بناهای میراثی به دلیل سوءمدیریت‌های گذشته در این شهر تخریب نشود. بناهایی مثل خانه دریابیگی که متاسفانه تخریب شد و حالا تنها بخشی از این بنا موجود است یا خانه منجم‌باشی که سال‌هاست به شعارهای انتخاباتی و تبلیغاتی شوراها تبدیل شده اما غیر از این شعارها مردم این شهر کوچک ترین دغدغه‌ و قدمی عملیبرای حفظ و بازسازی آن ندیدند.

اما ماجرای پل خشتی همیشه در لنگرود ماجرای متفاوتی بوده است. شهرداران زیادی تلاش کردند تا از ظرفیت این پل استفاده کنند اما هرگز مجوز دست زدن به آن را پیدا نکردند. تنها اقدام موفقیت آمیز شهرداری در خصوص پل خشتی، خریداری مغازه‌های اطراف پل و آزادسازی حریم رودخانه بود که از چند سال پیش کلید خورد. البته حساسیت اداره میراث نسبت به این پل بدین معنا نبود که برنامه و ایده قابل توجه‌ای در این رابطه داشته است بلکه تنها کار مثبت میراث فرهنگی لنگرود این بود که سالها پل خشتی را به حال خود رها کرد تا آسیب جدی به آن وارد نشود؛ زیرا در معدود اقداماتی که برای زیباسازی آن انجام شد، نورپردازی پل بود که با سوراخ کردن پایه‌های پل و نصب روشنایی روی آن خشم مردم و اعتراضات زیادی را متوجه خود کرد.

هرچند پیش از این وجود اداره میراث فرهنگی و گردشگری در لنگرود کمتر احساس می‌شد اما اخیراً با تغییر مدیریت و حضور مهدی شمسی به عنوان رئیس اداره میراث فرهنگی، مردم لنگرود شاهد تغییرات و تحرکاتی در شهر بودند که از جمله می‌توان به ساخت و نصب مجسمه‌‌های مختلفی در سطح شهر به خصوص در لیلاکوه اشاره کرد. اما مهمترین اقدام مهدی شمسی، مرمت پل خشتی بود که در ابتدای امر واکنش‌های مثبت بسیاری را به همراه داشت اما بعد از مدت کوتاهی که عملیات ترمیم پیش رفت و شهروندان با ظاهر جدیدی از پل روبرو شدند، انتقادها و اعتراضات زیادی به سمت اداره میراث لنگرود سرازیر شد. وقتی به نظرات شهروندان نگاه می‌اندازیم، کمتر نظری را می‌توان پیدا کرد که با نفس عمل و ترمیم آن مخالف باشد بلکه اصلی‌ترین انتقادی که متوجه این اقدام است، استفاده از سیمان سفید در ترمیم بنا است که به نظر می‌رسد به ظاهر قدیمی و سنتی این بنا آسیب زده است.

در مرمت هر بنا، حفظ ظاهر، اصالت و حسیکه منتقل می‌کند ضروری است

مجید رستمی کارشناس میراث فرهنگی در گفت و گو با رشت رویایی می‌گوید:«تمام پروژه‌های میراث فرهنگی، یک کارشناس مرمت دارد که روزانه موظف است گزارش کار تهیه کند و تمام مراحل و کارهایی که انجام گرفته را بنویسد. در ابتدا باید دید که این پروژه کارشناس مرمت داشته یا خیر و اگر داشته باید گزارش مرمتی و مستندسازی را خواند و بدون خواندن این گزارش، هرگونه تحلیل و انتقادی غیرکارشناسی است».

او در مورد ظاهر جدید پل که مورد انتقاد بسیاری قرار گرفته، توضیح می‌دهد:«مهمترین وظیفه کارشناس مرمت حفظ ظاهر، اصالت و حسی است که بنا منتقل می‌کند. نمی‌شود به بهانه مرمت، شکل بنا را تغییر داد. اما برای بندکشی غالباً از ترکیب پودر سنگ، سیمان سفید و سبوس استفاده می‌کنند که بعد روی آن ملات اصلی می‌آید. معمولاً برای راحتی کار از سیمان به عنوان ملات اصلی استفاده می‌شود که این کار اشتباه است و باعث شوره زدن و عدم تنفس دسواره آجری می‌شود. برای بناهایی مثل پل خشتی باید از ملات‌های سنتی که ترکیب آهک، گچ نیم پخته و نیم کوب است استفاده کرد. هرچند استفاده از سیمان سفید در بندکشی بنا کار درستی نیست اما باید گفت که رنگ سفید به دلیل شرایط جغرافیایی، رطوبت و باران‌های زیاد، شفافیت خود را از دست می‌دهد و تیره می‌شود».

رنگ سفید پس از مدت کوتاهی به شکل اولیه برخواهد گشت

اما رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری لنگرود درباره ترمیم پل خشتی این شهر می‌گوید:«این پروژهبه اضافه مرمت و بازسازی بقعه آقاسید حسین که سقف آن کاملاً ریخته شده، با اعتبار ۱۰۰ میلیون تومانکه از محل کمیته برنامه ریزی شهرستان تامین شد،کلید زده شد. رایزنی‌های بسیاری صورت گرفت تا این اعتبار از شهرستان تامین شود چون اداره میراث استان پولی نداشت تا به ما اختصاص دهد».

مهدی شمسی با بیان اینکه پل خشتی لنگرود با ۵۰ درصد تخریب روبرو بود، می‌افزاید:« پیمانکاری که برای این پروژه انتخاب شده، هم مرمت‌کار است هم در این رشته تحصیل کرده و هم سال‌هاست که در این حوزه تجربه فعالیت دارد. اشخاصی هم که با این پیمانکار روی پل خشتی لنگرود مشغول به کار هستند، دو نفر کارشناسی ارشد مرمت و باستان‌شناسی دارند و دو نفر دیگر هم سال‌هاست که در حوزه مرمت فعالیت دارند».

او با اشاره به اینکه بحث استفاده از سیمان سفید از ابتدا دغدغه ما هم بود، ادامه می‌دهد:«این دغدغه باعث شد که ما یکی از کارشناسان با تجربه استان را به لنگرود دعوت کنیم و نظر او را جویا شویم. مصالح به کار رفته که مخلوطی از خاک سنگ‌های آجر و سیمان است نظر کارشناسان امر بود که اعتقاد دارند هم ماندگاری بیشتری دارد و هم به دلیل بارندگی و رطوبت بسیار، به رنگ اولیه برمی‌گردد».

شمسی می‌افزاید:«دغدغه‌ای که شهروندان فهیم لنگرود دارند را بنده هم از ابتدا داشتم. حتی با مدیرکل اداره میراث درباره این دغدغه صحبت کردم و نظر کارشناسان بسیاری را جویا شدم که همگی متفق‌القول استفاده از این مصالح را تایید کردند و تضمین کردند که رنگ آن پس از مدت کوتاهی به شکل اولیه برخواهد گشت».

پل خشتی پس از گذشت سی سال مرمت می‌شود

رئیس اداره میراث لنگرود در ادامه اضافه می‌کند:«بیش از ۵ نقطه از این پل، درخت انجیر درآمده که ریشه آنها در بیش از ۷۰ درصد از مساحت آن نفوذ کرده است. یعنی ما باید قسمت‌هایی از پل که درخت درآمده را کاملاً باز کنیم، ریشه را خارج کنیم و با ریختن روغن سوخته ریشه‌های باقی مانده را نابود کنیم تا در آینده باز هم شاهد این مشکلات نباشیم».

او با اشاره به اینکه پل خشتی بعد از ۳۰ سال مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است، تاکید می‌کند:«ما به عکس‌های قدیمی پل خشتی دسترسی پیدا کردیم و قصد داریم شکل پل را به نسبت بیشتری به ظاهر اصلی و قدیمی‌اش برگردانیم. متاسفانه مسئولین در گذشته، ورودی پل را با سنگ‌های معمولی که از کوچه و خیابان جمع‌آوری کرده بودند، بازسازی کردند. اما ما قصد داریم سنگ‌های ورودی پل را بکنیم و از همین سنگ‌های سنتی خود پل استفاده کنیم تا شکل طبیعی‌تری بگیرد. ما حتی از مراغه خشت آوردیم اما از آنجایی که دیدیم شکل طبیعی ندارد، تصمیم گرفتیم که از خشت‌ ساختمان‌های قدیمی تخریب شده استفاده کنیم».

مهدی شمسیدر پایان تصریح می‌کند:«پل خشتی غرور مردم لنگرود است. جا دارد از دغدغه و مطالبه‌گری شهروندان فهیم لنگرود تقدیر و تشکر داشته باشیم. اما از این فرصت استفاده می‌کنم و به شهروندان این اطمینان را می‌دهم که ما نسبت به میراث فرهنگی و تاریخی خود تعصب و عرق داریم. اگر این تعصب نبود، مطمئناً بعد از سی سال پل خشتی با وجود تمام کمبودهای مالی و عدم وجود اعتبار لازم مورد ترمیم قرار نمی‌گرفت».